اصلاح تعرفه گاز؛ قبضهای شما چقدر تغییر میکند؟
به گزارش خبرمحور به نقل از ایرنا، اصلاح تعرفههای انرژی در ایران همیشه با چالشهای سیاسی و اجتماعی همراه بوده است. تجربه نشان داده افزایش مستقیم قیمتها بدون توجه به الگوی مصرف و شرایط اقلیمی با مقاومت عمومی روبرو میشود و ممکن است منجر به فرار مالیاتی یا کاهش سرمایهگذاری در بهرهوری گردد. حالا شرکت ملی گاز با اجرای اصلاح تعرفهای جدید تلاش دارد این پارادایم سنتی را تغییر دهد و مصرف گاز را بهصورت هدفمند و عادلانه تنظیم کند.
از نظر اقتصادی، این اقدام ضروری است؛ چراکه یارانههای پنهان بخش گاز فشار مالی سنگینی بر بودجه عمومی تحمیل میکنند. گاز طبیعی در مقیاس جهانی یکی از ارزانترین منابع انرژی است، اما اگر قیمت واقعی آن به مصرفکننده منتقل نشود، انگیزهای برای سرمایهگذاری در زیرساختهای جدید یا صرفهجویی ایجاد نخواهد شد.
نظام قدیم و جدید تعرفه گاز
در نظام قدیم، ایران تنها ۵ اقلیم مختلف داشت؛ از گرمترین مناطق تا سردترینها. این تقسیمبندی باعث میشد هزینه مصرف گاز برای مشترکان در مناطق مختلف چندان با نیاز واقعی آنها همخوانی نداشته باشد.
نظام جدید، بر پایه تقسیمبندی دقیقتر، ۱۳۰۰ اقلیم شهری/منطقهای ایجاد کرده است. این تغییر به معنای در نظر گرفتن دمای متوسط و ساعات سرمایش و گرمایش مورد نیاز هر منطقه است. با این روش، عدالت در مصرف انرژی افزایش یافته و افراد در مناطق گرمسیر هزینه کمتری نسبت به مناطق سردسیر میپردازند، حتی اگر مصرف مشابهی داشته باشند.
سعید توکلی، مدیرعامل شرکت ملی گاز، در این خصوص توضیح داده است که اصلاح تعرفهها از مهرماه ۱۴۰۴ اعمال شده، اما اطلاعرسانی عمومی هنوز کامل نشده است. او تأکید کرد این اقدام «افزایش تعرفه» نیست بلکه «اصلاح تعرفه» است و حدود ۸۸ تا ۹۰ درصد جمعیت کشور تغییری در هزینه گاز نخواهند دید. تنها مشترکان بدمصرف یا بسیار پرمصرف شامل تغییر خواهند شد.
عدالت مصرف و دقت جغرافیایی
یکی از مزیتهای مهم این سیستم، عدالتمحور بودن آن است. تعداد اقلیمها از ۵ اقلیم کلی به حدود ۱۳۰۰ اقلیم شهری افزایش یافته و تعرفهها بر اساس میانگین مصرف هر شهر محاسبه میشوند. این روش نه تنها عدالت را افزایش میدهد، بلکه انگیزه صرفهجویی هدفمند را نیز ایجاد میکند.
همچنین تعداد پلههای مصرف از ۱۲ پله غیراستاندارد به ۴ پله استاندارد کاهش یافته است. در این ساختار، تنها حدود ۲ درصد مشترکان پرمصرف ممکن است مشمول افزایش قیمت شوند. این افراد اغلب مصرفکنندگان بسیار پرمصرف گاز خانگی و صنعتی هستند که میتوانند با اصلاح الگوی مصرف، از پرداخت هزینههای سنگین جلوگیری کنند.
تعهد دستگاههای دولتی و سهم محدود مشترکان پرمصرف
توکلی در مورد مصوبه هیات وزیران اعلام کرد اصلاح تعرفهها تنها بخشی از برنامه جامع مدیریت مصرف انرژی است. سایر اقدامات شامل الزام دستگاههای دولتی به کاهش ۲۰ درصدی مصرف نسبت به سال ۱۴۰۱، رعایت دمای ۲۰ درجه سانتیگراد در محیطهای اداری و انطباق مصرف انرژی با مقررات ملی ساختمان است.
بر اساس برآوردهای شرکت ملی گاز، حدود ۷۵ درصد مشترکان کمتر از ۱۰ هزار واحد مصرفی داشتهاند، بنابراین تنها گروههای اندکی مشمول اصلاح تعرفه خواهند شد. این سیاست باعث میشود عدالت در مصرف انرژی برقرار شده و فشار اقتصادی بر مشترکان عادی افزایش نیابد.
پیامدهای اقتصادی و اجتماعی اصلاح تعرفه گاز
اصلاح تعرفههای گاز میتواند انگیزه سرمایهگذاری در زیرساختها و بهرهوری را افزایش دهد و فشار بودجه عمومی را کاهش دهد. با اجرای درست، امکان پیشگیری از اتلاف انرژی و کاهش یارانههای پنهان فراهم میشود.
از نظر اجتماعی، این اقدام به شفافیت در پرداخت انرژی کمک میکند و نشان میدهد که سیاستگذاران به عدالت منطقهای توجه دارند. با این حال، آگاهیرسانی صحیح به مردم و تشویق به صرفهجویی، شرط موفقیت این طرح است.
در بلندمدت، اصلاح تعرفهها میتواند منجر به کاهش مصرف بیرویه، افزایش بهرهوری و ایجاد فرهنگ مصرف بهینه انرژی در کشور شود. این گام، نمونهای از مدیریت هوشمند انرژی است که هم عدالت اجتماعی و هم پایداری اقتصادی را تأمین میکند.
جمعبندی
اصلاح تعرفه گاز ایران از مهر ۱۴۰۴ اجرا شد و تنها شامل مشترکان بدمصرف یا بسیار پرمصرف میشود. این سیاست بر اساس ۱۳۰۰ اقلیم شهری طراحی شده و عدالت مصرف را افزایش میدهد. ۸۸ درصد مردم تغییری در قبض خود مشاهده نخواهند کرد و اجرای درست آن میتواند بهرهوری انرژی و عدالت اجتماعی را همزمان تقویت کند.
هیچ نظر! یکی از اولین.