وعده پایان خاموشیها در آستانه شکست؟
وزارت نیرو برای رفع ناترازی برق کشور، طرح احداث ۷ هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر را تصویب کرده و بر سرعت در اجرای آن تأکید دارد. اما شواهد میدانی و گزارشهای رسمی نشان میدهد اجرای این طرح با تأخیرهای جدی روبهرو شده است؛ تأخیری که اگر ادامه یابد، وعده پایان خاموشیها در تابستان آینده را با چالش جدی روبهرو خواهد کرد.
به گفته مسئولان، این طرح ملی در قالب مصوبه مورخ ۵ مرداد ۱۴۰۴ شورای اقتصاد تصویب شده و قرارداد سهجانبهای بین بانک مرکزی، صندوق توسعه ملی و سازمان ساتبا برای تأمین مالی آن منعقد شده است. با این حال، روند کند ترخیص تجهیزات از گمرک، ناهماهنگی بین دستگاهها و بروکراسی سنگین، اجرای پروژه را از مسیر اصلی خود منحرف کرده است.
کندی ترخیص تجهیزات؛ گلوگاه اصلی طرح خورشیدی
یکی از مهمترین موانع طرح ۷ هزار مگاواتی، تأخیر در ترخیص تجهیزات خورشیدی از گمرک است. گزارشها حاکی از آن است که صفحات و تجهیزات نیروگاههای خورشیدی در بنادر کشور انباشته شده و فرایند اداری ترخیص آنها گاه بیش از ۱۰۰ روز طول میکشد. این در حالی است که طبق دستورالعمل ساتبا، زمان استاندارد برای ترخیص تجهیزات نباید بیش از ۴۵ روز باشد.
علیرضا احمدینژاد، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی در گفتوگویی اعلام کرده است: «تأخیر در ترخیص تجهیزات خورشیدی نهتنها هزینه انبارداری و نگهداری را افزایش داده، بلکه چندین پروژه در جنوب کشور را به حالت تعلیق درآورده است.» او تأکید میکند که اگر این روند اصلاح نشود، رسیدن به ظرفیت ۷ هزار مگاواتی تا پایان سال تقریباً غیرممکن خواهد بود.
دیوانسالاری و ناهماهنگی نهادی؛ دشمن توسعه انرژی پاک
فعالان بخش خصوصی میگویند مشکل اصلی طرح ۷ هزار مگاواتی، کمبود سرمایه نیست بلکه دیوانسالاری و ناهماهنگی نهادی است. تعدد نهادهای تصمیمگیر از جمله وزارت صمت، گمرک، بانک مرکزی و خود وزارت نیرو، فرایند صدور مجوز و ثبت سفارش را بهشدت زمانبر کرده است.
در برخی موارد، صدور مجوز برای واردات یک محموله تجهیزات خورشیدی بیش از سه ماه زمان برده است. این در حالی است که وزیر نیرو وعده داده بود هر هفته بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ مگاوات نیروگاه جدید وارد مدار شود. بر اساس این وعده، تا پایان سال باید حداقل ۵ هزار مگاوات جدید به شبکه برق کشور افزوده شود تا با ظرفیتهای موجود، مجموع تولید نیروگاههای خورشیدی به ۷ هزار مگاوات برسد.
اما بررسی میدانی خبرنگاران و پیمانکاران بخش انرژی نشان میدهد که بخش قابل توجهی از تجهیزات هنوز در مرحله ترخیص یا تخصیص ارز باقی ماندهاند.
هزینه سنگین تأخیر در اجرای طرحهای برق خورشیدی
تأخیر در اجرای طرحهای توسعهای صنعت برق فقط به معنای از دست رفتن زمان نیست؛ بلکه خسارتهای مالی قابل توجهی به اقتصاد کشور وارد میکند. بر اساس گزارش کمیسیون صنعت اتاق ایران، خسارت روزانه ناشی از قطعی برق برای بخش صنعت کشور حدود ۹ هزار و ۲۱۸ میلیارد تومان برآورد شده است.
با توجه به افزایش مصرف برق در تابستان ۱۴۰۳ تا مرز ۷۰ هزار مگاوات – یعنی بیش از ۱۰ درصد رشد نسبت به سال گذشته – اگر ظرفیت تولید متناسب با آن رشد نکند، خطر خاموشیها در تابستان ۱۴۰۵ بهشدت افزایش خواهد یافت. کارشناسان هشدار میدهند که در صورت ادامه تأخیرها، شبکه برق کشور در معرض خطر Black Out یا خاموشی سراسری قرار میگیرد.
لزوم اقدام فوری برای رفع گرههای اداری
کارشناسان انرژی معتقدند که رفع موانع اداری باید در اولویت فوری دولت و وزارت نیرو قرار گیرد. محمدرضا کریمی، کارشناس حوزه انرژی تجدیدپذیر، در گفتوگویی گفته است: «ما با کمبود سرمایهگذار یا فناوری روبهرو نیستیم. مشکل در نظام تصمیمگیری است. اگر هماهنگی نهادی ایجاد شود، ایران میتواند تا پایان سال آینده حداقل ۶ هزار مگاوات برق خورشیدی وارد مدار کند.»
او تأکید میکند که برای تحقق اهداف طرح، باید سامانهای واحد میان وزارت نیرو، گمرک و بانک مرکزی ایجاد شود تا فرایند ترخیص، تخصیص ارز و نصب تجهیزات در بازه زمانی مشخص انجام گیرد.
وعده پایان خاموشیها در خطر است
وزارت نیرو بارها وعده داده که با اجرای طرحهای تجدیدپذیر، تابستان آینده خاموشیهای خانگی و صنعتی تکرار نخواهد شد. اما تداوم تأخیر در اجرای طرحها و روند کند اداری، این وعده را در معرض خطر قرار داده است. به گفته کارشناسان، اگر ظرفیت نیروگاههای جدید تا پایان بهار آینده بهطور کامل وارد مدار نشود، احتمال بازگشت خاموشیها در تابستان بسیار بالا خواهد بود.
جمعبندی و نتیجهگیری
طرح ۷ هزار مگاواتی وزارت نیرو، یکی از بزرگترین برنامههای توسعه انرژی پاک در تاریخ کشور است؛ اما اجرای آن بهدلیل دیوانسالاری، ناهماهنگی و تأخیر در ترخیص تجهیزات با چالش جدی مواجه شده است. تجربه خاموشیهای سالهای اخیر نشان داده که در مدیریت بحران برق، زمان از هر عامل دیگری مهمتر است.
اگر دولت و وزارت نیرو در کوتاهترین زمان ممکن گرههای اداری را باز نکنند، تابستان ۱۴۰۵ میتواند دوباره صحنه خاموشیهای گسترده باشد؛ اتفاقی که نهتنها اعتماد عمومی را خدشهدار میکند بلکه به صنعت، تولید و اشتغال کشور آسیب جدی وارد خواهد کرد.
هیچ نظر! یکی از اولین.