کشف عجیب در کانادا؛ تشخیص سرطان ریه از ناخن پا
تصور کنید ناخنهای پاهای شما بتوانند درباره وضعیت سلامت ریهتان اطلاعاتی بدهند. به نظر عجیب میرسد، اما پژوهشگران دانشگاه کلگری در کانادا موفق شدهاند با روشی نوین، از ناخنهای پا برای تشخیص قرارگیری طولانیمدت در معرض گاز رادیواکتیو رادون (Radon) استفاده کنند.
به گزارش ScienceAlert، این کشف علمی میتواند انقلابی در غربالگری سرطان ریه ایجاد کند، بهویژه برای کسانی که سیگار نمیکشند اما به طور ناخواسته در معرض این گاز خطرناک هستند.
رادون چیست و چرا خطرناک است؟
رادون گازی بیرنگ، بیبو و بیمزه است که از تجزیه طبیعی اورانیوم در خاک و سنگها تولید میشود. این گاز معمولاً از طریق شکافهای کف، دیوار یا سیستمهای لولهکشی وارد خانهها میشود. طبق آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO)، رادون دومین علت اصلی سرطان ریه پس از سیگار است و سالانه هزاران مرگ در سراسر جهان به دلیل تماس طولانیمدت با این گاز گزارش میشود.
بسیاری از مردم از وجود رادون در خانههای خود بیاطلاع هستند، زیرا هیچ نشانه ظاهری ندارد و تنها با آزمایشهای خاص قابل شناسایی است. اکنون، پژوهش جدید نشان میدهد که شاید ناخن پا بتواند همان ابزار ساده و قابلاعتماد برای ردیابی آن باشد.
ناخنها؛ آرشیو طبیعی بدن
به گفتهی «آرون گودارزی»، بیوشیمیست و نویسنده اصلی این تحقیق، ناخنها مانند یک آرشیو بیولوژیکی عمل میکنند. او توضیح میدهد:
«بعد از استنشاق رادون، این گاز به نوعی سرب رادیواکتیو تبدیل میشود که در بافتهایی با بازسازی کندتر مانند مو، پوست و ناخن ذخیره میشود.»
در واقع، ناخنهای پا به دلیل رشد آهستهتر نسبت به ناخنهای دست، میتوانند اطلاعاتی از چندین ماه تا حتی چند سال قبل را در خود حفظ کنند. همین ویژگی باعث شده تا پژوهشگران بتوانند از آنها برای اندازهگیری ایزوتوپ رادیواکتیو ۲۱۰Pb استفاده کنند؛ ایزوتوپی که نشانهای از تماس با رادون است.
جزئیات مطالعه جدید
در این پژوهش، محققان دانشگاه کلگری نمونه ناخن پای ۵۵ فرد را مورد بررسی قرار دادند. نتایج حیرتانگیز بود:
در ۷۱ درصد از نمونهها، ایزوتوپ ۲۱۰Pb شناسایی شد. در میان افرادی که سالها در خانههایی با سطح بالای رادون زندگی کرده بودند، میزان این ایزوتوپ چهار برابر بیشتر از سایرین بود.
نکته قابلتوجه دیگر این بود که حتی شش سال پس از کاهش سطح رادون در خانهها، آثار این ایزوتوپ هنوز در ناخنها قابل شناسایی بود. این موضوع نشان میدهد که ناخنهای پا نهتنها برای تشخیص فوری، بلکه برای پایش بلندمدت قرارگیری در معرض گاز رادون نیز کاربرد دارند.
غربالگری ساده برای غیرسیگاریها
یکی از بزرگترین مشکلات پزشکی در سالهای اخیر، شناسایی سرطان ریه در میان افرادی است که سیگار نمیکشند یا خیلی کم سیگار میکشند. این افراد معمولاً وارد فرآیند غربالگری نمیشوند، زیرا خطر آنها پایینتر از افراد سیگاری در نظر گرفته میشود.
اما پژوهشگران میگویند با استفاده از آزمایش ناخن پا، میتوان ریسک واقعی را بهتر تخمین زد. اگر سطح ایزوتوپ رادیواکتیو در ناخنها بالا باشد، احتمال تماس طولانیمدت با رادون و در نتیجه خطر سرطان ریه افزایش مییابد.
به این ترتیب، حتی بدون آزمایش گرانقیمت یا تصویربرداریهای پیشرفته، میتوان افراد در معرض خطر را شناسایی کرد و اقدامات پیشگیرانه را زودتر انجام داد.
پروژه بزرگ در کانادا
در پی موفقیت این تحقیق، اکنون یک پروژه ملی در کانادا در حال اجراست. هدف آن، بررسی ۱۰ هزار نفر از شهروندان کانادایی است که داوطلب میشوند تا هم سطح رادون در خانه خود را اندازهگیری کنند و هم چند تکه از ناخن پای خود را برای بررسی بفرستند.
محققان امیدوارند با این طرح بتوانند یک الگوی دقیق بین سطح رادون محیط و مقدار ایزوتوپ ۲۱۰Pb در ناخنها پیدا کنند. در نهایت، ممکن است یک تست خانگی ارزانقیمت برای بررسی خطر سرطان ریه طراحی شود.
پیامدهای جهانی کشف
کشف این روش کاربردی میتواند تأثیر زیادی در بهداشت عمومی جهان داشته باشد. بسیاری از کشورها، از جمله ایران، در مناطقی با سطح بالای اورانیوم طبیعی قرار دارند و احتمال نشت رادون از زمین وجود دارد.
به گفته کارشناسان، اگر این روش به طور رسمی تأیید شود، میتواند به یکی از ابزارهای مهم غربالگری سرطان ریه در جوامع کمهزینه و پرخطر تبدیل شود.
پزشکان نیز از این روش استقبال کردهاند، زیرا نمونهگیری از ناخن بسیار ساده و غیرتهاجمی است. در مقایسه با نمونه خون یا بافت، نگهداری و انتقال آن راحتتر و ارزانتر است.
هشدار برای خانههای زیرزمینی و مناطق سرد
کارشناسان هشدار میدهند که گاز رادون معمولاً در خانههای دارای زیرزمین، تهویه ضعیف و مناطق سردسیر بیشتر تجمع میکند. زیرا در فصلهای سرد، پنجرهها بسته میشوند و این گاز فرصت خروج ندارد.
به همین دلیل، ساکنان آپارتمانهای طبقه همکف یا خانههای حومهای باید هر چند سال یکبار سطح رادون منزل خود را تست کنند.
رادون در ایران؛ خطر پنهان اما واقعی
تحقیقات زمینشناسی در ایران نشان میدهد که برخی مناطق کشور – از جمله بخشهایی از استانهای خراسان، فارس، لرستان و تهران – دارای غلظت بالای رادون در خاک هستند. هرچند هنوز مطالعات گستردهای مانند پروژه کانادا در ایران انجام نشده، اما این یافتهها زنگ خطری برای سلامت عمومی است.
کارشناسان محیطزیست پیشنهاد میکنند آزمایش دورهای رادون در منازل به ویژه در ساختمانهای قدیمی یا بدون تهویه مناسب انجام شود. در عین حال، تهویه مناسب و عایقبندی کف ساختمان میتواند میزان تجمع این گاز را کاهش دهد.
آینده تشخیص سرطان از ناخن
پژوهش روی ناخنها محدود به رادون نیست. در سالهای اخیر دانشمندان نشان دادهاند که ناخن میتواند سرنخهایی از بیماریهای مختلف از جمله دیابت، کمبود ویتامین، مشکلات تیروئید و حتی استرس مزمن در خود نگه دارد.
با پیشرفت فناوریهای تحلیلی، شاید در آینده نزدیک بتوان با یک تکه کوچک از ناخن، دهها شاخص سلامتی بدن را بهطور همزمان بررسی کرد.
جمعبندی کوتاه
پژوهش جدید دانشگاه کلگری نشان میدهد که ناخنهای پا میتوانند نشانهای از تماس طولانیمدت با گاز مرگبار رادون باشند — گازی بیبو و بیرنگ که دومین عامل سرطان ریه در جهان است. این روش ساده، کمهزینه و غیرتهاجمی میتواند به نجات جان میلیونها نفر غیرسیگاری کمک کند و راه را برای آزمایشهای خانگی تشخیص زودهنگام سرطان هموار کند./فرارو
هیچ نظر! یکی از اولین.