مژده به علاقه‌مندان سفر | تور رایگان استانبول با یارانه دولتی

اختلاف شدید نرخ یورو در بازار آزاد و نرخ رسمی، ماجرای «سفر رایگان» با ارز مسافرتی را دوباره زنده کرده است. دولت به هر مسافر هوایی به اروپا ۵۰۰ یورو با نرخ حدود ۸۶ هزار تومان اختصاص می‌دهد؛ در حالی که همین مقدار یورو در بازار آزاد بیش از ۶۵ میلیون تومان (۱۲۹ هزار و ۷۰۰ تومان به ازای هر یورو) ارزش دارد. نتیجه ساده است: هر مسافر با فروش ارز دریافتی می‌تواند حدود ۲۳ میلیون تومان سود کند. با توجه به اینکه نرخ تورهای ترکیه چیزی در حدود ۱۸ میلیون تومان است، عملاً امکان سفر رایگان فراهم می‌شود.

۱. سابقه یارانه سفر و سوءاستفاده‌ها

این پدیده تازه نیست. در سال‌های پس از ۱۳۹۷ نیز تخصیص ارز ترجیحی به مسافران، صف‌های طولانی و تورهای صوری ایجاد کرد. تجربه نشان داده هرجا بین نرخ رسمی و آزاد فاصله بیفتد، زمینه سود بدون زحمت فراهم می‌شود. حالا همان سناریو، با نام «یارانه سفر اروپایی»، در حال تکرار است.

هدف سیاست رسمی روشن است: حمایت از مردم و کنترل تقاضای بازار آزاد. اما در عمل، نتیجه معکوس است؛ سفرها نه برای تفریح یا تجارت، بلکه برای دریافت ارز انجام می‌شوند. آژانس‌ها تورهای ارزان طراحی می‌کنند، مسافران ثبت‌نام می‌کنند و منابع ارزی کشور از چرخه رسمی خارج می‌شود.

۲. چرا سیاست ارز مسافرتی مشکل دارد

مشکل اصلی در شیوه اجراست، نه در اصل سیاست چندنرخی. تفکیک میان سفر ضروری و تفریحی رعایت نمی‌شود و تخصیص ارز بدون هدف و نظارت انجام می‌گیرد. کارشناسان تأکید دارند که در شرایط محدودیت منابع ارزی، باید پرداخت ارز مسافرتی محدود به سفرهای درمانی، تحصیلی یا مأموریتی باشد.

در غیر این صورت، سیاست نه کمکی به مردم می‌کند و نه به بازار؛ فقط انگیزه سفرهای غیرضروری و خروج بی‌منطق ارز را افزایش می‌دهد.

۳. راهکارهای اصلاح و جلوگیری از سوءاستفاده

راه اصلاح سیاست ارز مسافرتی روشن است:

• محدود کردن پرداخت ارز به مقاصد خاص مانند اروپا و حذف آن برای سفرهای تفریحی نزدیک؛

• جایگزینی حمایت ارزی با یارانه ریالی یا تخفیف بلیت؛

• نظارت جدی بر آژانس‌هایی که تورهای صوری برگزار می‌کنند.

این اقدامات می‌تواند از خروج بی‌رویه ارز جلوگیری کرده و سیاست حمایتی دولت را واقعی و هدفمند کند.

۴. درس‌های سیاست ارزی

ارز مسافرتی اگر درست هدف‌گذاری شود، می‌تواند ابزار حمایتی مؤثری باشد؛ اما در شکل فعلی، به محل توزیع رانت بدل شده است. سیاست‌های ارزی نباید قربانی اجرای ناقص شوند. دولت برای محافظت از منابع ارزی، باید همه منافذ خروج ارز را شناسایی و کنترل کند. در غیر این صورت، نتیجه همان خواهد شد که در حوزه ارز مسافرتی مشاهده می‌کنیم: تورهای رایگان، ارزهای فروخته‌شده و خروج منابع از کشور.

جمع‌بندی

اختلاف نرخ یورو و تخصیص ارز مسافرتی فرصتی برای سود میلیونی مسافران ایجاد کرده است. اصلاح سیاست، محدودسازی مقاصد و نظارت جدی آژانس‌ها تنها راه جلوگیری از سوءاستفاده و واقعی کردن هدف حمایتی دولت است./ایران جیب