آیا زلزله زواره اصفهان واقعا آزمایش بمب اتم بود؟
زلزله 5.3 ریشتری شب گذشته در زواره، از توابع استان اصفهان، نه تنها مردم منطقه بلکه ساکنان شهرهای دورتر از جمله تهران را هم نگران کرد. این زمین‌لرزه که در عمق 10 کیلومتری زمین رخ داد، به دلیل وسعت جغرافیایی لرزش، بلافاصله به سوژه‌ای برای شایعات قدیمی تبدیل شد؛ شایعه‌ای که می‌گوید “زلزله نبود و ایران بمب اتم خود را تست کرده است”.
این ادعا بارها در سال‌های گذشته همزمان با وقوع زمین‌لرزه‌های مختلف در کشور مطرح شده است، اما متخصصان علوم زمین و مراکز بین‌المللی لرزه‌نگاری به‌طور قاطع اعلام می‌کنند که چنین فرضیه‌ای از نظر علمی امکان‌پذیر نیست.
عمق کانون زلزله؛ دلیل نخست رد شایعه بمب اتم
براساس گزارش رسمی مرکز لرزه‌نگاری مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران و سازمان زمین‌شناسی آمریکا (USGS)، کانون زلزله زواره در عمق 10 کیلومتری زمین بوده است. این داده‌ها توسط شبکه‌های جهانی ثبت و در دسترس عموم قرار دارد.(در این لینک).
برای مقایسه، لازم است بدانیم که آزمایش‌های هسته‌ای زیرزمینی در دنیا معمولاً در عمق بسیار کمتر انجام می‌شوند؛ بین 600 متر تا حداکثر 1.5 کیلومتر. آمریکا عمیق‌ترین آزمایش خود را در 1.5 کیلومتری زمین انجام داده و روسیه، فرانسه و چین نیز معمولاً در عمق 700 تا 1000 متری تست‌های خود را انجام داده‌اند. کره شمالی هم توانسته در عمق حدود 1 کیلومتر آزمایش کند.
وقتی از عمق 10 کیلومتر صحبت می‌کنیم، یعنی هزاران متر پایین‌تر از محدوده‌ای که امکان آزمایش هسته‌ای وجود دارد. بنابراین از همان ابتدا، فرضیه “انفجار هسته‌ای” از نظر فنی و علمی منتفی می‌شود.
تفاوت موج‌های زلزله با انفجار هسته‌ای
دلیل دوم برای رد این شایعه، تفاوت آشکار در الگوهای امواج لرزه‌ای است. دستگاه‌های لرزه‌نگاری (Seismographs) به راحتی می‌توانند تشخیص دهند که لرزش ناشی از زلزله طبیعی بوده یا انفجار هسته‌ای.
زلزله‌ها حاصل شکستگی صفحات گسلی هستند و بنابراین امواجی با طیف گسترده و طولانی‌تر ایجاد می‌کنند. در مقابل، انفجار هسته‌ای یک منبع نقطه‌ای کروی است که امواج با فرکانس بالا و شروع ناگهانی تولید می‌کند. نمودار موج‌های ثبت‌شده این دو نوع لرزش کاملاً متفاوت است.
به همین دلیل بود که انفجارهای هسته‌ای کره شمالی در سال‌های 2006، 2009 و 2013 به راحتی از سوی شبکه‌های لرزه‌نگاری جهانی شناسایی و از زلزله طبیعی تفکیک شدند.
چرا لرزش در تهران هم احساس شد؟
یکی از عواملی که باعث تقویت شایعه شد، احساس زلزله در تهران با وجود فاصله حدود 270 کیلومتری با کانون زلزله زواره بود. اما متخصصان توضیح می‌دهند که امواج زمین‌لرزه می‌توانند در لایه‌های مختلف زمین صدها کیلومتر حرکت کنند. در بسیاری از زلزله‌های ایران و حتی جهان، شهرهای دورتر نیز لرزش را حس می‌کنند و این موضوع کاملاً طبیعی است.
نقش سازمان‌های جهانی در پایش لرزش‌ها
موضوع دیگری که باید در نظر گرفت، پایش لحظه‌ای لرزش‌های زمین توسط سازمان‌های بین‌المللی است. CTBTO (سازمان پیمان منع جامع آزمایش هسته‌ای) و همچنین شبکه‌های لرزه‌نگاری جهانی، کوچک‌ترین انفجار یا لرزش غیرطبیعی را در سراسر جهان رصد می‌کنند.
اگر واقعاً در ایران آزمایش هسته‌ای انجام شده بود، این سازمان‌ها بلافاصله آن را به عنوان “انفجار اتمی” گزارش می‌کردند و رسانه‌های جهانی آن را پوشش می‌دادند. اما تا این لحظه هیچ گزارشی مبنی بر انفجار غیرطبیعی ثبت نشده است.
اولین آزمایش هسته ای دنیا در نیومکزیکوی آمریکا – 1945
چرا شایعه آزمایش بمب اتم خطرناک است؟
کارشناسان هشدار می‌دهند که تکرار شایعه “آزمایش هسته‌ای” بعد از هر زلزله نه تنها بی‌اساس است، بلکه می‌تواند برای جامعه خطرناک باشد. این شایعات باعث ترس و نگرانی غیرواقعی مردم می‌شود و اعتماد عمومی به منابع علمی و رسمی را کاهش می‌دهد.
انتشار چنین اخبار نادرستی در شبکه‌های اجتماعی بیشتر ناشی از نبود آگاهی و میل به جلب توجه است. در حالی که بهترین منبع برای بررسی صحت این رویدادها، مراکز لرزه‌نگاری معتبر داخلی و بین‌المللی هستند که داده‌های علمی را به صورت شفاف منتشر می‌کنند.
جمع بندی
زلزله 5.3 ریشتری زواره اصفهان که حتی در تهران نیز احساس شد، بار دیگر شایعه قدیمی “آزمایش بمب اتم ایران” را در فضای مجازی داغ کرد. اما بررسی عمق کانون زلزله، تفاوت موج‌های لرزه‌ای و داده‌های مراکز معتبر جهانی به وضوح نشان می‌دهد این ادعا بی‌اساس است. اعتماد به علم و داده‌های رسمی بهترین راه برای مقابله با شایعاتی است که هر بار بعد از زلزله فضای عمومی جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهند./عصرایران
هیچ نظر! یکی از اولین.