افزایش اجاره خانه با بازگشت کارگران افغان به شهرها

ایران سال‌هاست مقصد اصلی مهاجرت کاری اتباع افغانستان بوده است. این نیروها در بخش‌های ساختمانی، خدماتی، کشاورزی و تولیدی فعالیت دارند و معمولاً مشاغلی را برعهده می‌گیرند که کمتر مورد توجه نیروی کار داخلی است. با این حال، افزایش حضور آن‌ها در شهرهای بزرگ و مناطق ارزان‌تر، به شکل مستقیم بر الگوی تقاضای مسکن اجاره‌ای اثر گذاشته است.

افزایش تقاضا در محدوده‌های خاص شهری، موجب رقابت شدید میان مستأجران ایرانی و اتباع شده است. در شرایطی که عرضه مسکن محدود است، نرخ اجاره در مناطق حاشیه‌ای و متوسط به سرعت افزایش یافته و خانوارهای کم‌درآمد ایرانی ناچارند بخشی بیشتری از درآمد خود را صرف اجاره کنند یا به مناطق ارزان‌تر مهاجرت کنند.

فشار مضاعف بر بازار اجاره

بازار اجاره در ایران اکنون در وضعیتی شکننده قرار دارد. رشد قیمت مسکن و ورود دوباره کارگران مهاجر، فشار مضاعف بر مستأجران ایرانی وارد کرده است. افزایش جمعیت مستأجران خارجی باعث شده نرخ اجاره از میانگین منطقه‌ای بالاتر رود.

دو عامل این وضعیت را تشدید می‌کنند:
۱. رقابت نابرابر میان مستأجران ایرانی و اتباع که معمولاً چند خانواده در یک واحد زندگی می‌کنند و توان پرداخت اجاره بالاتری دارند.
۲. تغییر الگوی سکونت و تراکم بیش از اندازه در بافت‌های فرسوده که تبعات بهداشتی و امنیتی به همراه دارد.

سیاست مسکن و ارتباط با مهاجرت کاری

کارگران مهاجر معمولاً در مناطقی با هزینه زندگی پایین‌تر سکونت دارند، همان مناطقی که دهک‌های پایین جامعه نیز به آن‌ها پناه می‌برند. تلاقی دو گروه در محدوده محدود شهری، رقابت را تشدید و اجاره‌ها را ملتهب‌تر کرده است.

سیاست مسکن ایران تاکنون عمدتاً بر تولید واحدهای متوسط تمرکز داشته، در حالی که نیاز واقعی در بخش اجاره‌نشینی و واحدهای کوچک و ارزان‌قیمت است. ورود مهاجران افغان ضعف این بخش را بیشتر آشکار کرده است؛ زیرا نه تنها ظرفیت جدیدی ایجاد نشده، بلکه تقاضا به‌طور ناگهانی افزایش یافته است.

راهکارهای مدیریت بحران اجاره

کارشناسان پیشنهاد می‌دهند با ایجاد سازوکارهای نظارتی و تشویق به ساخت مسکن استیجاری، فشار اقتصادی بر مستأجران ایرانی کاهش یابد. همچنین توسعه مناطق صنعتی در استان‌های مرزی و ایجاد شهرک‌های کارگری می‌تواند بخشی از بحران را کنترل کند.

اسکان متمرکز و هدفمند کارگران مهاجر، ضمن کاهش فشار بر مناطق شهری، نظم بهتری در بازار اجاره ایجاد می‌کند. پیوند میان سیاست‌های مهاجرتی، اشتغال و مسکن باید در سطح ملی بازتعریف شود تا از تبدیل بحران اجاره به یک مسئله اجتماعی گسترده جلوگیری شود.

جمع‌بندی کوتاه

بازگشت کارگران افغان به ایران، فشار بر بازار اجاره مسکن را افزایش داده است. رقابت میان مستأجران ایرانی و اتباع در مناطق ارزان و متوسط، نرخ اجاره را بالا برده و نیازمند سیاست مسکن هوشمندانه و نظارت دقیق است تا بحران اجتماعی و اقتصادی پیشگیری شود.