توافقی بی‌سابقه در راه است؟ ایران و آمریکا در آستانه صلح
تحولات اخیر خاورمیانه و افزایش تنش میان ایران و آمریکا، بار دیگر پای گروه هفت را به میان کشیده است. این دعوت معنادار در حالی مطرح شده که ایالات متحده اخیراً با اعزام هواپیماهای سوخت‌رسان به خلیج فارس، فضای سیاسی و امنیتی منطقه را بیش از پیش متشنج کرده است. بسیاری از ناظران بر این باورند که ورود گروه هفت به این پرونده، نمی‌تواند جدا از نگرانی‌های غربی نسبت به مسائل انرژی، تحریم‌ها و البته رژیم صهیونیستی باشد.
ایران نیز به صراحت اعلام کرده که تنها در صورتی پای میز مذاکره باز خواهد گشت که رفع کامل تحریم‌ها و بازگرداندن حقوق انرژی‌اش تضمین شود. پرسش اساسی اینجاست که آیا این وساطت می‌تواند به یک گشایش تاریخی منجر شود یا سرنوشتی مشابه تلاش‌های گذشته پیدا خواهد کرد؟
گروه هفت (G۷) این گروه که متشکل از هفت اقتصاد بزرگ دنیا یعنی آمریکا، کانادا، ژاپن، آلمان، فرانسه، ایتالیا و بریتانیا است، اکنون در تلاش است نقشی فعال در میانجی‌گری میان تهران و واشنگتن ایفا کند.
چالش نفت و منابع بلوکه‌شده
یکی از مهم‌ترین گره‌های موجود در روابط ایران و آمریکا، مسأله نفت است. تحریم‌های گسترده طی یک دهه گذشته موجب شده بخش زیادی از دارایی‌های نفتی ایران در کشورهای مختلف بلوکه شود. ارزش این دارایی‌ها به ده‌ها میلیارد دلار می‌رسد و عملاً به اهرمی برای فشار بر اقتصاد ایران تبدیل شده است.
گروه هفت می‌تواند در این زمینه نقشی کلیدی ایفا کند. کشورهای عضو این گروه با وجود همراهی سیاسی با آمریکا، به شدت به ثبات بازار انرژی جهانی نیازمند هستند. ادامه بحران در پرونده ایران، می‌تواند مستقیماً بر قیمت نفت و امنیت انرژی جهان تأثیر بگذارد؛ موضوعی که این کشورها را ناچار می‌کند به دنبال یک راه‌حل میانه باشند.
ایران بارها اعلام کرده که در صورت رفع تحریم‌ها می‌تواند به‌طور پایدار بخشی از نیاز انرژی جهان را تأمین کند. تحقق این وعده، مستلزم آزادسازی منابع بلوکه‌شده و فراهم شدن زمینه قانونی برای نقل‌وانتقال درآمدهای نفتی است.
بی‌اعتمادی عمیق تهران و واشنگتن
اما مانع اصلی در این مسیر، چیزی فراتر از اقتصاد است: بی‌اعتمادی. تجربه توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ و خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام، هنوز در حافظه سیاسی ایران باقی است. مقام معظم رهبری نیز در سخنرانی‌های اخیر خود به صراحت تأکید کردند که دولت آمریکا غیرقابل اعتماد است و مذاکره را بیشتر به عنوان ابزاری برای اعمال فشار می‌بیند.
از سوی دیگر، آمریکا هم تاکنون نشانه‌ای از انعطاف جدی بروز نداده است. تحلیلگران معتقدند کاخ سفید بیشتر به دنبال کشاندن تهران به میز مذاکره از موضع ضعف است، در حالی که ایران تنها در شرایط برد-برد گفت‌وگو خواهد کرد. این شکاف عمیق، هرگونه میانجی‌گری را با دشواری جدی مواجه می‌کند.
نفت در برابر تعهدات منطقه‌ای؟
یکی از سناریوهای احتمالی در صورت آغاز مذاکرات، مبادله نفت در برابر تعهدات منطقه‌ای ایران است. آمریکا و متحدانش به ویژه اسرائیل، نسبت به نقش تهران در خاورمیانه نگرانی‌های زیادی دارند. با این حال، ایران تأکید کرده که سیاست‌های منطقه‌ای‌اش قابل مذاکره نیست و تنها مسئله اصلی، رفع تحریم‌های ظالمانه است.
با این وجود، اگر گروه هفت بتواند مسیر گفتگو را به‌گونه‌ای طراحی کند که محور آن نفت و مسائل انرژی باشد، امکان دستیابی به توافقی محدود وجود دارد. چنین توافقی می‌تواند شامل آزادسازی بخشی از منابع بلوکه‌شده ایران یا ارائه تضمین‌های فنی در حوزه هسته‌ای در ازای کاهش برخی تنش‌ها باشد.
چشم‌انداز پیش رو
نقش گروه هفت در آینده این منازعه، می‌تواند تعیین‌کننده باشد، اما نه به عنوان یک داور بی‌طرف؛ بلکه به عنوان بازیگری که منافع اقتصادی و امنیتی خود را دنبال می‌کند. آنچه مسلم است، کشورهای عضو این گروه بیش از هر چیز به ثبات بازار انرژی نیاز دارند.
برای ایران نیز این وساطت می‌تواند فرصتی باشد برای آزادسازی دارایی‌های بلوکه‌شده و بازگشت رسمی به بازار جهانی نفت. چنین تحولی اگر رخ دهد، می‌تواند بر اقتصاد داخلی و معیشت مردم تأثیر مثبتی بگذارد.
با این حال، پاسخ به این پرسش که آیا گفتگویی واقعی میان ایران و آمریکا شکل خواهد گرفت یا خیر، همچنان نامشخص است. گروه هفت شاید بتواند کاتالیزور این روند باشد، اما تضمینی برای موفقیت وجود ندارد. آنچه مسلم است، نفت همچنان نقطه ثقل همه اختلافات و کلید احتمالی هرگونه مصالحه خواهد بود.
جمع‌بندی
وساطت گروه هفت می‌تواند فرصتی تازه در پرونده پرچالش ایران و آمریکا باشد؛ فرصتی که در صورت مدیریت درست، هم به نفع ایران و هم به سود اقتصاد جهانی تمام خواهد شد. اما تجربه‌های گذشته نشان داده تا زمانی که بی‌اعتمادی و فشار حداکثری پابرجاست، دستیابی به یک توافق تاریخی دور از دسترس خواهد بود./گسترش نیوز
هیچ نظر! یکی از اولین.