قم رکورد زد؛ تعداد کافهها از لندن و نیویورک پیشی گرفت
قم، شهری که برای بسیاری تنها با محوریت مذهب و دین شناخته میشود، واقعیت پیچیدهای دارد. زندگی روزمره در این شهر شامل حوزههای مذهبی، کسبوکارهای خصوصی و تفریحات معمولی مانند سایر شهرهای ایران است. با این حال، دیدگاههای بیرونی، تصویری محدود و غیرواقعی از قم ارائه میکنند که بسیاری از تغییرات اجتماعی و فرهنگی آن را نادیده میگیرد. یکی از این تغییرات، رشد سریع کافهها و فرهنگ کافهنشینی در این شهر است.
رشد بیسابقه کافهها در قم
براساس آخرین آمارها، تعداد کافهها، کافهتریا و قهوهسراهای قم از حدود ۶۰ واحد چند سال پیش، به بیش از ۱۲۶۰ واحد در سال ۱۴۰۴ رسیده است. برخی منابع پیشتر این عدد را بین ۶۰۰ تا ۹۰۰ واحد اعلام کردهاند، اما رئیس انجمن کافیشاپهای استان قم، حسن مدنی، رشد واقعی صنف را بیش از ۱۲۶۰ کافه اعلام کرده است.
این افزایش سریع کافهها نتیجه تغییر ذائقه مردم، نیاز به فضاهای جدید برای معاشرت و هزینه پایین راهاندازی کسبوکار است. کافهها اکنون به فضایی محبوب برای جوانان، دانشجویان و حتی برخی طلاب حوزه تبدیل شدهاند.
کافهها به فضایی اجتماعی و فرهنگی تبدیل شدهاند
فلکههای قم، به ویژه فلکه شهید دستغیب و فلکه مفتح، اکنون به قطب اصلی کافهنشینی تبدیل شدهاند. دور فلکهها پر از کافه است و این فضاها برای معاشرت، کار، مطالعه و ملاقات دوستان و خانواده استفاده میشوند.
زهره، دانشجوی کارشناسی ارشد، درباره اهمیت کافهها میگوید: «چند سینما در قم وجود دارد، اما فیلمها محدود است و همه فیلمهای سینمایی اکران نمیشوند. پارکها نیز امکانات محدودی دارند. کافه فضایی امن است که بعد از دانشگاه به آن میآییم و گپ میزنیم.»
حتی طلاب حوزه نیز به این فضاها روی آوردهاند. حسن، طلبه ۳۵ ساله، میگوید: «کافهها تبدیل به جایی غیرقابل حذف در قم شده است. من و همسرم برای خرید مدرسه کودکان، بعد از آن به کافه میآییم. این فضا حتی در زندگی خانوادگی ما نیز نقش پیدا کرده است.»
محدودیتها و پلمب کافهها
با وجود این رشد سریع، برخی مقامات و پلیس قم محدودیتهایی اعمال کردهاند. اخیراً یک کافه در شهرک قدس به دلیل افتتاح بدون مجوز و پخش موسیقی زنده پلمب شد. سرهنگ فرامرزی، رئیس پلیس نظارت بر اماکن عمومی، اعلام کرد: «از این پس هیچگونه پروانه کسب برای رسته کافهداری صادر نخواهد شد.»
این اظهارات با واکنش برخی مسئولان و اعضای شورای شهر مواجه شد. آنها تأکید کردند که هیچ مصوبهای مبنی بر ممنوعیت صدور مجوز کافهها وجود ندارد و تنها ساماندهی واحدهای بدون مجوز در دستور کار است.
رئیس انجمن کافیشاپهای استان، حسن مدنی، خبر توقف فعالیت کافهها را تحریفشده دانست و گفت: «تعداد کافهها از حدود ۶۰ واحد چند سال پیش، به بیش از ۱۲۶۰ واحد رسیده و این رشد هم فرصت و هم آسیب ایجاد کرده است.»
تاریخچه و ریشههای کافهنشینی در قم
قم در دهه ۶۰ و ۷۰ دارای دو شهربازی بزرگ و معروف، پارک سالاریه و پارک ۷۲ تن بود که اکنون هر دو یا از بین رفتهاند یا به فضای دیگری تبدیل شدهاند. با محدود شدن تفریحات سنتی و ممنوعیتهای مختلف، کافهها به تنها گزینه جوانان برای گذراندن اوقات فراغت تبدیل شدند.
در ابتدا محدودیتهایی برای حضور دختران و پسران در کافهها اعمال میشد؛ برخی کافهها طبقات جداگانهای برای خانوادهها و طبقه دیگر برای جوانان داشتند. حتی محدودیتهایی مانند برش دادن کیک تولد در پشت صحنه اجرا میشد تا حرکات «ناهنجار» جلوگیری شود.
اما محدودیتها به رشد فضاهای کافهنشینی نیز کمک کردند؛ اکنون تراکم کافهها در قم از لندن و نیویورک نیز بیشتر است. لندن با جمعیت حدود ۱۰ میلیون نفر، حدود ۳۷۰۰ کافه دارد؛ نیویورک با جمعیت ۸.۵ میلیون، حدود ۴ هزار کافه دارد. اگر تعداد کافههای قم ۱۲۶۰ واحد باشد، با جمعیت ۱.۵ میلیون، به ازای هر صد هزار نفر حدود ۸۴ کافه وجود دارد. این رقم حتی از تهران هم بالاتر است.
قم؛ ترکیبی از سنت و مدرنیته
تحلیلگران فرهنگی معتقدند رشد کافهها در قم نشاندهنده تعادل بین سنت و مدرنیته است. در شهری که برگزاری کنسرت یا اجرای موسیقی زنده محدود است، کافهها به نقطهای برای خلاقیت، معاشرت و حتی کار تبدیل شدهاند. بسیاری از جوانان از فضای امن و قابل کنترل کافهها برای فعالیتهای اجتماعی و کاری استفاده میکنند.
روایت اجتماعی و فرهنگی مردم
احمد، دانشجوی ۲۳ ساله، کافه را محل کار خود میداند: «کافهها فضای مناسبی برای کار کردن دارند. وقتی برق و اینترنت باشد، میتوانیم به راحتی کار کنیم. هر وقت هم خسته شویم، بیرون میرویم و دوباره بازمیگردیم.»
حتی برخی روحانیون و طلاب در کافهها حضور دارند. حسن، طلبه قم، میگوید: «من با لباس روحانیت به کافه میروم و کسی کاری به کار ما ندارد. کافهها بخش غیرقابل حذف زندگی شهر شدهاند.»
جمعبندی
قم، شهری که از بیرون تنها با محوریت مذهبی شناخته میشود، در واقع محل رشد فرهنگی و اجتماعی قابل توجهی است. کافهها به بخشی از زندگی روزمره مردم تبدیل شدهاند، تراکم آنها نسبت به جمعیت از تهران و حتی کلانشهرهای جهانی بیشتر است و فرهنگ کافهنشینی در قم در حال تثبیت است. این روند نشاندهنده پذیرش اجتماعی و ترکیب موفق سنت و مدرنیته است و شاید بتوان قم را به پایتخت کافههای ایران لقب داد.
منبع: اقتصادنیوز
هیچ نظر! یکی از اولین.