۴ عامل پنهان در جهش ارزی | افسار دلار دست کیست؟

در این راستا، گمانه ها پیرامون چرایی رشد نرخ ارز شدت گرفته است. از جمله این موارد، قوت گرفتن افزایش قیمت بنزین و طرح قیمت سوم آن (علاوه بر قیمت های سهمیه ای و آزاد کنونی) یکی از این موارد است. موضوعی که رابطه مستقیمی با نرخ ارز ندارد.

عامل دیگری که در فضای مجازی در روزهای اخیر مطرح شده، تک نرخی شدن ارز است. ریشه اصلی آن نیز خبر یکی از نمایندگان مبنی بر تصویب تک نرخی شدن ارز در شورای سران قوا بود. البته بانک مرکزی بلافاصله این موضوع را تکذیب کرد.

با این حال، اگرچه حذف ارز تک نرخی بر تورم اثرگذار است و همچنین شواهد کماکان حاکی از ادامه تخصیص ارز ترجیحی است، اما باید گفت که تک نرخی شدن ارز نیز ارتباط مستقیمی با رشد نرخ ارز ندارد. چه بسا با کاهش تقاضا برای ارز، نرخ ها را نیز کاهش دهد.

با این اوصاف، عواملی که باید آن ها را در خصوص رشد اخیر نرخ ارز مدنظر داشت و گفت وگوی خراسان با یکی از کارشناسان بازار آن را قوت می بخشد، به شرح زیر هستند:

۱-افت درآمدهای صادراتی: در این رابطه برخی خبرها احتمال تاخیر در  وصول درآمدهای نفتی ویا افت درآمدهای صادرات غیر نفتی را نیز مطرح کرده اند.

۲-نزدیک شدن به پایان سال میلادی و پس از آن پایان سال چینی: چندین سال است که در همین ایام سال، نرخ ارز به دلیل تقاضای شرکت ها برای ارز و بستن حساب های دفتری ارزی خود، افزایش می یابد. این تقاضای ارز، به نرخ ها در جهت افزایش فشار وارد می کند. برای همین، در حال حاضر نیز به نظر می رسد کم کم به این موعد نزدیک می شویم.

۳- نقش آفرینی تراستی ها: موضوع دیگری که می تواند در افزایش نرخ ارز موثر باشد، عامل قدیمی تراستی هاست. پیش تر نیز نقش منفی این شرکت های واردکننده درآمدهای ارزی به داخل کشور مشاهده شده است. به عنوان مثال در برخی برهه ها، این شرکت ها با تاخیر در واردکردن ارز به داخل کشور، از سود رسوب آن منتفع شده اند. در برخی برهه ها نیز احتمال نقش آفرینی آن ها در موج های ارزی در داخل کشور مطرح شده است.

۴- مدیریت ناکارآمد ثبت سفارش ها: در شرایطی که کشور به تدابیر هماهنگ برای مدیریت واردات نیازمند است، اتخاذ برخی تدابیر در ماه های گذشته که احتمالاً تاکنون نیز ادامه یافته اند، موجب شده تا عملاً مدیریت موثری بر ثبت سفارش ها وجود نداشته باشد. به عنوان مثال ترخیص درصدی کالاها که به فشار واردات منتهی می شود، یکی از عوامل موثر بر رشد بی ضابطه تقاضای واردات شده است.

با توجه به عوامل فوق و هم چنین تورم حدود ۳۹ درصدی در کشور که کماکان به کاهش ارزش پول ملی منتهی می شود، باید گفت که احتمال روند صعودی نرخ ارز وجود دارد. اما این احتمال الزاماً به معنی پایداری آن نیست. بانک مرکزی در چندین مقطع در ماه های گذشته نشان داده که با ابزارهای مختلف از جمله سیاست های انقباضی توانسته است نرخ ارز را مهار کند. نمونه آن در هفته های اخیر مشاهده شده و خبرگزاری فارس گزارش آن را در ۱۶ آبان منتشر کرد. بر این اساس، بانک مرکزی با جذب ۲,۳۰۰ هزار میلیارد ریال نقدینگی در یک مرحله از عملیات بازار باز، یکی از انقباضی‌ترین مداخلات سال را رقم زد؛ اقدامی که به گفته تحلیلگران، پشت‌پرده آرامش شکننده دلار و کنترل انتظارات تورمی بوده است.

در مجموع باید گفت اگر سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی و یا به عبارت بهتر کنترل جریان پول در بازارهای نامولد تداوم یابد و جریان ارز صادراتی بهبود پیدا کند، می‌توان انتظار داشت نوسان‌های اخیر مقطعی باشد، نه آغاز یک روند جدید.