تحلیل تازه از تنشهای منطقه؛ آیا خاورمیانه در آستانه بحران تمامعیار است؟
با گذشت چند ماه از حمله اسرائیل به مراکز حساس ایران، هنوز ابهامها درباره میزان خسارت وارده به تأسیسات هستهای کشور ادامه دارد. در حالی که کاخ سفید در اواخر ژوئن از «ویرانی کامل» تأسیسات ایران خبر داد، نهادهای مستقل ارزیابی متفاوتی ارائه کردهاند که میتواند نگاه هر دو طرف مناقشه را تغییر دهد.
بر اساس گزارش مؤسسه بینالمللی علم و امنیت، به ریاست دیوید البرایت، بررسی تصاویر ماهوارهای ۱۴ ژوئن نشان میدهد که تأسیسات فردو، یکی از مهمترین مراکز غنیسازی ایران، دچار آسیبهای سطحی شده اما شواهدی از تخریب کامل یا از کار افتادن ساختار زیرزمینی در دست نیست.
این گزارش تصریح میکند که بهدلیل دفن عمیق بخشهای اصلی تأسیسات در دل کوه، ارزیابی خسارت واقعی دشوار است و احتمال دارد بخشهایی از سالن غنیسازی و زیرساختهای مجاور آن دچار آسیب شده باشند، ولی «آسیب قابل توجه» الزاماً به معنای نابودی کامل نیست.
شکاف میان روایتها؛ از واشنگتن تا تهران
تحلیل منتشرشده از سوی شبکه سیانان با استناد به یافتههای البرایت تأکید دارد که روایت کاخ سفید از تخریب کامل، بیش از اندازه خوشبینانه بوده است. این رسانه یادآور میشود که هرچند حمله ژوئن توانست بخشی از ظرفیت فنی ایران را مختل کند، اما زیرساختهای اصلی غنیسازی همچنان قابل بازسازی هستند.
از سوی دیگر، مقامهای ایرانی نیز هرگز بهطور رسمی درباره میزان آسیب جزئیات ارائه نکردهاند، اما اظهارات برخی مقامات نظامی و مسئولان سازمان انرژی اتمی حاکی از آن است که فعالیتهای بازسازی با سرعت در حال انجام است.
کارشناسان غربی میگویند این وضعیت، نه به معنای بازدارندگی کامل، بلکه آغاز مرحلهای تازه از رقابت فنی و اطلاعاتی میان تهران و تلآویو است؛ رقابتی که ممکن است زمینهساز درگیریهای آینده شود.
حمله ژوئن و پیامدهای امنیتی
کمپین نظامی اسرائیل در ماه ژوئن، که با مجموعهای از ترورهای هدفمند علیه فرماندهان ارشد نظامی، سیاسی و حتی دانشمندان هستهای ایران همراه بود، از دید ناظران بینالمللی نقطه عطفی در بحران منطقهای محسوب میشود.
در این عملیات، دستکم ۹ تن از متخصصان مرتبط با پروژههای حساس ایران جان خود را از دست دادند و رئیسجمهور ایران، مسعود پزشکیان، در اظهاراتی بیسابقه تأیید کرد که نام او نیز در فهرست هدفهای اسرائیل قرار دارد. این اظهارات، تنش دیپلماتیک میان دو طرف را به بالاترین سطح در سالهای اخیر رساند.
نقش روسیه و چین در معادله جدید
به گفته تحلیلگران مؤسسه بروکینگز، با وجود احتمال اندک مداخله مستقیم روسیه یا چین در صورت درگیری نظامی، هر دو کشور از منظر راهبردی در کنار تهران خواهند ایستاد. مسکو احتمالاً تجهیزات و فناوریهای لازم را برای بازسازی دفاعی ایران فراهم میکند، در حالی که پکن بهدلیل نگرانی از بیثباتی در بازار انرژی، تلاش دارد از گسترش درگیری جلوگیری کند.
چین، بر اساس این تحلیل، ایران را یکی از وزنههای کلیدی موازنه قدرت در خاورمیانه میداند و نمیخواهد منطقه بهگونهای ناپایدار شود که مسیر رقابتش با واشنگتن را مختل کند.
شمارش معکوس تا جنگ یا توافق
اگرچه حملات اخیر توانسته بخشی از ظرفیت ایران را کاهش دهد، اما برنامه هستهای تهران متوقف نشده است. گزارشهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی نشان میدهد که فعالیتهای تحقیق و توسعه در زمینه سانتریفیوژهای پیشرفته همچنان ادامه دارد.
به گفته کارشناسان امنیتی، وضعیت کنونی «تعادل پایدار» نیست، بلکه مرحلهای شکننده از بازدارندگی متقابل است؛ وضعیتی که میتواند در اثر یک محاسبه غلط یا اقدام تلافیجویانه، به درگیری گستردهتری تبدیل شود.
بههمین دلیل، دو پرسش کلیدی ذهن سیاستگذاران در واشنگتن، تلآویو و تهران را مشغول کرده است:
۱. جرقه احتمالی جنگ بعدی چه خواهد بود؟
۲. و اگر قرار است پیشگیری شود، چه زمانی باید مذاکره آغاز گردد؟
جمعبندی
در حالی که هنوز آتشبس شکننده میان ایران و اسرائیل برقرار است، تحلیلهای مستقل نشان میدهد که تأسیسات هستهای ایران نابود نشده و بازسازی در جریان است. این واقعیت، نشاندهنده ورود بحران به مرحلهای جدید است؛ مرحلهای که شاید پاسخ نهایی آن نه در میدان نبرد، بلکه در میز مذاکره تعیین شود./اقتصادنیوز
هیچ نظر! یکی از اولین.