محمد کاسبی؛ از تئاتر نازیآباد تا قلههای سینمای ایران
محمد کاسبی در کوچه آبشار، خیابان ری تهران متولد شد و دوران کودکی و نوجوانی خود را در محله نازیآباد سپری کرد. از همان سنین نوجوانی، علاقهاش به هنر نمایان شد و در سن ۱۳ سالگی به تئاتر جوانان در میدان راهآهن پیوست.
تحصیلات او به گونهای رقم خورد که ابتدا در کنکور سال ۱۳۵۰ پذیرفته شد تا به رشته پزشکی وارد شود، اما به دلیل علاقهاش به هنر، انصراف داد و به خدمت سربازی رفت. پس از پایان خدمت، در سال ۱۳۵۳ بار دیگر در کنکور شرکت کرد و توانست وارد رشته بازیگری و کارگردانی سینما و تئاتر شود.
در دوران تحصیل، او در عرصه دوبله نیز فعال بود و همزمان در نمایشهای متعدد حضور داشت. پس از پیروزی انقلاب، او فعال شد در فعالیتهای فرهنگی و هنری و از بنیانگذاران «حوزه هنری» شد و بعدها مرکز هنرهای نمایشی را نیز راهاندازی کرد.
در زندگی شخصی، محمد کاسبی با زهرا اردستانی ازدواج کرده است و صاحب فرزندی به نام یلدا است.
فلسفه هنری و جایگاه او در هنر ایران
محمد کاسبی در گفتوگویی اظهار کرده است که «تمام نقشهایم تصویرگر درد و رنج مردم بود». او با تأکید بر اینکه زندگیاش موسیقی و فیلم بوده، بر اهمیت هنر برای انتقال تجربههای انسانی تأکید کرده است.
در سالهای اخیر، وضعیت جسمانی او دستخوش مشکلاتی بوده است. او طی چند سال اخیر به دلیل عارضه قلبی جراحی شده و برخی دورهها درگیری در درمان داشته است. آخرین حضور تلویزیونی او به سریال «دادستان» به کارگردانی مسعود دهنمکی بازمیگردد.
فعالیتهای حرفهای و فیلمشناسی
ورود به سینما و تئاتر
اولین حضور سینمایی محمد کاسبی به سال ۱۳۶۱ مربوط میشود، در فیلم «مرگ دیگری» به کارگردانی محمدرضا هنرمند.
همچنین او در سالهای نخست فعالیت هنری، در فیلم «توبه نصوح» حضور داشت.
فیلمهای شاخص
از میان آثار برجستهای که محمد کاسبی در آنها نقشآفرینی کرده است، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
| نام فیلم | سال | توضیح کوتاه |
|---|---|---|
| پدر | ۱۳۷۴ | فیلمی به کارگردانی مجید مجیدی؛ محمد کاسبی برای این نقش، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد را دریافت کرد |
| بدوک | ~۱۳۷۰ | فیلمی که برای آن نیز نامزد سیمرغ بلورین شد |
| دیوار | ۱۳۸۶ | برای این فیلم، او نامزد سیمرغ بلورین نقش دوم مرد شد |
| نطفه شوم | ۱۳۸۷ | اثری از دوره فعالیت او در دهه ۸۰ |
| نیما یوشیج | ~۱۳۸۵ | یکی از آثار دوره میانی کاری اش |
| عروسک فرنگی | ~۱۳۸۴ | یکی از فیلمهای دهه ۸۰ |
| عزیزم من کوک نیستم | ~۱۳۸۱ | یکی از آثار مجموعه کاریاش |
| دنیای وارونه | ~۱۳۷۶ | از آثاری که بازتاب بیشتری یافت |
| کمین | ~۱۳۷۵ | یکی از نقشهای جنبیش |
| برادههای خورشید | ~۱۳۷۴ | یکی از آثار آن دوره |
| حمله به اچ۳ | ~۱۳۷۳ | اثری با مضمون متفاوت در کارنامهاش |
این فهرست، تنها بخشی از فیلمهایی است که در کارنامه او جای دارد.
سریالها و تلویزیون
محمد کاسبی در تلویزیون نیز حضور مؤثری داشته و در مجموعههایی مانند:
-
خوش رکاب — نقشی ماندگار که بین مخاطبانش محبوب شد
-
خوش غیرت (دنباله خوش رکاب)
-
رعنا (سالهای ۶۷–۶۹) ن
-
سه در چهار — یکی از آثار شاخص تلویزیونیاش
-
زن بابا
-
خوشنشینها
-
سه دونگ، سه دونگ
-
تا صبح
-
خوب، بد، زشت
این مجموعهها هر یک سهمی در تثبیت حضورش در تلویزیون داشتهاند و برخی از آنها برای مخاطبان خاطرهانگیز شدهاند.
فعالیتهای دیگر: کارگردانی، نویسندگی و مدیریت
محمد کاسبی نه تنها بازیگر، بلکه در عرصه نویسندگی و کارگردانی هم فعال بوده است. او فیلم شنا در زمستان را در سال ۱۳۶۸ نوشته و کارگردانی کرده است. همچنین فیلم قاصد را نیز در کارگردانی برعهده داشت.
در زمینه مدیرتی و تشکیلاتی نیز کاسبی مسئولیتهای متعددی داشته است: وی در راهاندازی مرکز هنرهای نمایشی، مدیریت واحد تئاتر حوزه هنری، عضویت در شوراهای صدور پروانه نمایش و عضویت در شورای فیلمنامه بنیاد فارابی فعالیت کرده است. او همچنین در داوری جشنوارههای تئاتر و فیلم مشارکت داشته است.
دستاوردها، جوایز و بازشناسی
-
کاندید شدن سیمرغ بلورین برای فیلم بدوک
-
برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد برای فیلم پدر
-
نامزدی برای فیلم دیوار در جشنواره فجر
-
دریافت تندیس بهترین بازیگر سینمای آسیا از کشور مالزی در سال ۱۹۹۷ برای فیلم پدر
-
لوح تقدیر برای نمایشنامه «بایگانی» در جشنواره انتخاب بهترین کتاب دفاع مقدس
-
لوح تقدیر بهترین فیلمنامه برای شنا در زمستان از جشنواره معلم
چالشها، دوره بیماری و وضعیت کنونی
طی سالهای اخیر، محمد کاسبی با مشکلات جدی سلامتی مواجه شده است. او جراحی قلب داشته و دورههایی در بخش مراقبتهای ویژه بستری بوده است. او در گفتگو با رسانهها گفته است که اکنون مجبور است بیشتر از گذشته استراحت کند.
با وجود این شرایط، محمد کاسبی همچنان به عنوان یکی از پیشکسوتان تأثیرگذار هنر ایران شناخته میشود و آثارش بین مردم پسندیده و مرور میشوند.
جمعبندی
محمد کاسبی، با بیش از چهار دهه حضور فعال در صحنه هنر ایران، در حوزههای بازیگری، کارگردانی، نویسندگی و فعالیتهای تشکیلاتی هنری، جایگاهی خاص در فرهنگ و هنر ایران دارد. او آثاری خلق کرده است که نه تنها از منظر تجاری بلکه از نظر ارزش اجتماعی و دغدغههای انسانی قابل توجهاند. نقشآفرینیهایش در فیلمهایی چون «پدر»، «بدوک» و «دیوار»، و سریالهایی مانند «خوش رکاب»، «سه در چهار» و «زن بابا»، او را به عنوان یکی از چهرههای ماندگار تلویزیون و سینمای ایران معرفی کردهاند. اگر بخواهیم او را به یک جمله خلاصه کنیم: محمد کاسبی، نمایندهای از دردها و امیدهای مردم ایران بر پرده سینما و قاب تلویزیون است.
هیچ نظر! یکی از اولین.