چرا قیمت دلار مسافرتی ناگهان جهش کرد؟ جزئیات افزایش نرخ

به گزارش خبرمحور به نقل از ایران جیب، بر اساس داده‌های رسمی منتشرشده از مرکز مبادله طلا و ارز، نرخ ارز مسافرتی که هر سال یک‌بار به مسافران خروجی کشور تخصیص می‌یابد، در روزهای اخیر به ۹۶ هزار و ۴۶۸ تومان رسیده است.

این رقم نسبت به ماه گذشته افزایش چشمگیری دارد؛ چراکه در شهریور، نرخ دلار مسافرتی در محدوده ۷۰ تا ۷۲ هزار تومان معامله می‌شد.

به این ترتیب، سهمیه ۵۰۰ دلاری هر مسافر اکنون حدود ۴۸ تا ۵۰ میلیون تومان هزینه دارد. با احتساب کارمزدهای بانکی و هزینه صندوق تثبیت بازار ارز، مبلغ نهایی به بیش از ۵۰ میلیون و ۶۴۸ هزار تومان می‌رسد.

افزایش نرخ دلار مسافرتی در حالی رخ داده که بازار ارز آزاد نیز طی هفته‌های گذشته نوسان زیادی را تجربه کرده و برخی کارشناسان از احتمال افزایش تقاضا در آستانه فصل سفر و تعطیلات پایان سال خبر می‌دهند.

شکاف میان دلار مسافرتی و بازار آزاد

تا پیش از این تغییر، فاصله میان نرخ ارز مسافرتی و بازار آزاد در حدود ۲۰ تا ۲۵ هزار تومان بود. اما با جهش اخیر، این فاصله تا حد زیادی کاهش یافته و برخی تحلیلگران معتقدند دولت در حال نزدیک‌سازی تدریجی نرخ‌های مختلف ارزی است.

در حال حاضر، دلار آزاد در بازار تهران در محدوده ۱۰۵ تا ۱۰۷ هزار تومان معامله می‌شود و با دلار مسافرتی تنها چند هزار تومان فاصله دارد.

این نزدیکی می‌تواند به کاهش رانت ارزی میان نرخ‌های رسمی و آزاد کمک کند، اما در مقابل، هزینه سفر خارجی را برای عموم مردم به‌شدت افزایش می‌دهد. به‌ویژه برای خانواده‌هایی که قصد سفرهای زیارتی یا آموزشی دارند، جهش نرخ دلار مسافرتی می‌تواند به معنای رشد چندمیلیونی هزینه‌ها باشد.

سیاست جدید یا تعدیل نرخ پنهان؟

کارشناسان اقتصادی در تحلیل این تغییر، دو دیدگاه مطرح کرده‌اند. گروهی معتقدند دولت با این اقدام در پی همگرایی نرخ‌های چندگانه ارز است تا بازار آزاد و رسمی را به تعادل نزدیک کند. این گروه می‌گویند جهش اخیر دلار مسافرتی نشانه‌ای از «اصلاح تدریجی» نظام ارزی کشور است.

اما گروه دیگری این اقدام را نوعی افزایش غیررسمی قیمت ارز دولتی می‌دانند که بدون اطلاع‌رسانی عمومی اجرا شده است. به باور این کارشناسان، افزایش نرخ ارز مسافرتی می‌تواند مقدمه‌ای برای رشد سایر نرخ‌ها در حوزه‌های دانشجویی، درمانی یا خدماتی باشد.

در عین حال، برخی منابع بانکی اعلام کرده‌اند که با وجود افزایش نرخ رسمی، سقف تخصیص ارز مسافرتی همچنان ۵۰۰ دلار در سال باقی مانده و تغییری در میزان سهمیه ایجاد نشده است.

واکنش بازار و تأثیر بر سفرهای خارجی

افزایش نرخ دلار مسافرتی، مستقیماً هزینه سفر به کشورهای پرمقصد مانند ترکیه، امارات، قطر و عراق را افزایش می‌دهد.
به‌طور مثال، اگر یک خانواده چهار نفره قصد سفر به استانبول را داشته باشند و هر نفر سهمیه ۵۰۰ دلاری دریافت کند، هزینه کل ارز مسافرتی آنان اکنون حدود ۲۰۰ میلیون تومان خواهد بود؛ در حالی که همین رقم در تابستان امسال کمتر از ۱۴۰ میلیون تومان بود.

این رشد ۴۰ درصدی در هزینه ارزی می‌تواند منجر به کاهش تقاضای سفر خارجی و افزایش فشار بر بازار گردشگری خارج از کشور شود. از سوی دیگر، با گران‌تر شدن دلار مسافرتی، ممکن است بخشی از تقاضا دوباره به سمت بازار آزاد بازگردد و نوسانات ارزی جدیدی ایجاد کند.

یکی از مدیران آژانس‌های گردشگری در گفتگو با خبرنگار ما گفت:

• «در دو هفته اخیر، با رشد نرخ دلار مسافرتی، بسیاری از مشتریان از خرید بلیت یا تورهای خارجی منصرف شده‌اند. اگر این روند ادامه پیدا کند، سفرهای خارجی در فصل زمستان کاهش محسوسی خواهد داشت.»

چشم‌انداز آینده نرخ ارز مسافرتی

تحلیل‌گران بازار ارز پیش‌بینی می‌کنند اگر نرخ دلار آزاد همچنان در محدوده ۱۰۵ تا ۱۰۷ هزار تومان باقی بماند، دولت احتمالاً برای حفظ تعادل، نرخ ارز مسافرتی را نیز در سطح فعلی نگه می‌دارد.
اما در صورت افزایش بیشتر تقاضا یا فشار تورمی ناشی از رشد نقدینگی، احتمال دارد نرخ جدیدی برای ارز مسافرتی تعیین شود.

در همین حال، برخی منابع از احتمال بازنگری در سهمیه ارزی مسافران در سال آینده خبر داده‌اند. طبق این سناریو، ممکن است سقف ۵۰۰ دلاری فعلی کاهش یابد تا فشار بر ذخایر ارزی بانک مرکزی کمتر شود.

جمع‌بندی

افزایش نرخ دلار مسافرتی از ۷۰ به بیش از ۹۶ هزار تومان، تغییری کوچک در ظاهر اما بزرگ در اثرگذاری اقتصادی است. این تصمیم ضمن کاهش فاصله نرخ‌های ارزی، هزینه سفرهای خارجی را به‌شدت بالا می‌برد و می‌تواند به کاهش تقاضا در بازار گردشگری منجر شود. کارشناسان می‌گویند دولت باید ضمن شفاف‌سازی سیاست‌های ارزی خود، از شوک‌های ناگهانی که بر بودجه خانوارها اثر مستقیم دارد، پرهیز کند.