نوشیدنی دودزا در مدارس؛ قلیان جیبی خطرناک کودکان!
به گزارش خبرمحور به نقل از فرارو، نوشیدنی و آبنباتی جدید با خاصیتی غیرعادی در مدارس و میان کودکان محبوب شده است. این محصول که پس از مصرف، بخار از دهان خارج میکند، در ظاهر شبیه آبمیوه یا نوشیدنی معمولی است، اما در واقع شکل جدیدی از محصولات تقلیدی دخانیات محسوب میشود. برخی فروشندگان اینترنتی از آن با عنوان «قلیان جیبی» یاد میکنند؛ محصولی که نهتنها مجوز بهداشتی ندارد، بلکه سلامت روانی و جسمی دانشآموزان را تهدید میکند.
بر اساس گزارشها، قیمت نوشیدنی دودزا از بسیاری از آبمیوههای معمولی ارزانتر است و همین باعث شده تا در مدت کوتاهی در مدارس و فروشگاههای اطراف مراکز آموزشی فراگیر شود. اما مهمترین جذابیت این نوشیدنی نه طعم و رنگ آن، بلکه خارج شدن دود از دهان است که کودکان را به تقلید از سیگار یا قلیان تشویق میکند.
طبق آخرین پیمایش ملی «استپس»، در گروه سنی ۱۳ تا ۱۵ سال، حدود ۱۲ درصد از پسران و ۷ درصد از دختران کشور دخانیات مصرف میکنند. کارشناسان معتقدند محصولاتی مانند نوشیدنی دودزا میتوانند این آمار را افزایش دهند چون قبح مصرف دخانیات را از بین میبرند.
هشدار وزارت بهداشت درباره نوشیدنی دودزا
احمد اسماعیلزاده، مدیر دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، درباره افزایش مصرف این نوشیدنیها هشدار داده است. او میگوید: «در سالهای اخیر، مصرف نوشیدنیهای انرژیزا و صنعتی در بین دانشآموزان افزایش یافته و حالا نوع دودزای آن نگرانی بیشتری ایجاد کرده است. این محصولات نه تنها ارزش غذایی ندارند بلکه با افزودنیهای مصنوعی و طعمدهندهها، باعث افزایش وزن، چاقی و مشکلات متابولیکی میشوند.»
به گفته او، حدود ۷۵ درصد بوفههای مدارس در کشور دستورالعملهای بهداشتی تغذیه را رعایت نمیکنند و مواد غیرمجاز در آنها عرضه میشود. وزارت بهداشت هر سال فهرستی از خوراکیهای مجاز و غیرمجاز را برای مدارس منتشر میکند، اما در بسیاری از موارد نظارتها کافی نیست. اجاره دادن بوفهها به پیمانکاران و نبود کنترل کافی، زمینه عرضه محصولات ناسالم را فراهم کرده است.
اسماعیلزاده همچنین درباره خطرات مصرف بیش از حد ویتامین سی که در برخی از این نوشیدنیها به عنوان نقطه قوت تبلیغ میشود، هشدار میدهد. او میگوید: «ویتامین سی در مقادیر زیاد میتواند باعث ایجاد سنگ کلیه و آسیب به بافت بدن شود. افراد نباید تصور کنند که مصرف زیاد آن سیستم ایمنی را تقویت میکند. بهترین روش دریافت ویتامینها، مصرف میوههای طبیعی است.»
افزایش مصرف دخانیات در نوجوانان؛ زنگ خطر اجتماعی
طبق آمار رسمی وزارت بهداشت، سن شروع مصرف دخانیات به مقطع ابتدایی رسیده است. حمیدرضا شاهسون، دبیر اجرایی طرح «پاد» (پیشگیری از استعمال دخانیات)، میگوید: «یکی از دلایل اصلی گرایش کودکان به سیگار یا قلیان، قبحزدایی در خانوادههاست. وقتی پدر یا مادر قلیان را در جمع خانوادگی به عنوان تفریح مصرف میکنند، کودک آن رفتار را عادی میبیند.»
او تأکید میکند: «در پنج سال گذشته، مصرف دخانیات در بین دختران نوجوان ۱۳۳ درصد رشد داشته است و این آمار بسیار نگرانکننده است. حتی در زمینه سیگار الکترونیکی، هنوز باور غلطی در جامعه وجود دارد که این نوع سیگار بیخطر است، در حالی که اثرات آن بر مغز و ریه نوجوانان کاملاً ثابت شده است.»
طرح پاد با همکاری وزارت آموزش و پرورش و سازمانهای مردمنهاد در حال اجراست و هدف آن آموزش به دانشآموزان و والدین برای پیشگیری از استعمال دخانیات است. این طرح تاکنون در ۴۰ منطقه آسیبپذیر کشور اجرا شده و قرار است تا پایان سال به استانهای بیشتری گسترش یابد.
موضع سازمان غذا و دارو؛ نوشیدنی دودزا غیرمجاز است
محمد هاشمی، سخنگوی سازمان غذا و دارو، تأکید میکند که نوشیدنی دودزا فاقد هرگونه مجوز رسمی است. او میگوید: «این محصولات از مسیرهای غیررسمی وارد کشور میشوند و ترکیبات آنها قابل اعتماد نیست. اگرچه ممکن است فاقد نیکوتین باشند، اما شباهت ظاهری آنها به سیگار الکترونیکی، باعث تشویق غیرمستقیم کودکان به استعمال دخانیات میشود.»
به گفته هاشمی، این محصولات میتوانند در شرایط نگهداری غیربهداشتی دچار آلودگیهای میکروبی و شیمیایی شوند. سازمان غذا و دارو از والدین و مربیان خواسته در صورت مشاهده این نوشیدنیها در مدارس، مراتب را به دانشگاههای علوم پزشکی منطقه خود اطلاع دهند.
این سازمان از طریق معاونتهای استانی در حال ردیابی منشأ عرضه این محصولات است و قرار است پس از شناسایی، فرآیند جمعآوری و توقیف آنها از بازار آغاز شود.
مسئولیت خانوادهها و مدارس در برابر قلیان جیبی
کارشناسان اجتماعی و آموزشی تأکید دارند که مقابله با نوشیدنی دودزا نیاز به همکاری خانوادهها، مدارس و رسانهها دارد. خانوادهها باید نسبت به محتوای بوفه مدارس و خوراکیهایی که فرزندانشان مصرف میکنند، حساستر باشند. مدارس نیز موظفاند از فروش هرگونه محصول غیرمجاز جلوگیری کنند.
در کنار نظارت، آموزش نیز نقش مهمی دارد. اگر دانشآموزان بدانند هدف چنین محصولاتی تقلید از رفتار دخانی است، در برابر وسوسه استفاده از آن مقاومت بیشتری نشان میدهند. برنامههای آموزشی طرح پاد در پایه سوم و ششم ابتدایی، دقیقاً با همین هدف طراحی شدهاند.
تهدید پنهان در بستهای رنگی
آنچه در نگاه اول شبیه آبمیوهای فانتزی و جذاب به نظر میرسد، در واقع ابزاری تبلیغاتی برای نهادینه کردن دخانیات در سنین پایینتر است. متخصصان میگویند رفتار تقلیدی در سنین کودکی بسیار قوی است و محصولاتی که ظاهراً بیخطرند، میتوانند زمینهساز اعتیاد به سیگار، قلیان یا ویپ در آینده باشند.
با وجود ظاهر بیضرر این نوشیدنیها، ترکیبات ناشناخته، افزودنیهای شیمیایی، طعمدهندهها و رنگهای مصنوعی میتوانند اثرات طولانیمدت بر کبد، کلیه و دستگاه تنفسی بگذارند. از سوی دیگر، خروج دود یا بخار از دهان، الگویی از مصرف دخانیات را در ذهن کودک تثبیت میکند و قبح آن را از بین میبرد.
جمعبندی
نوشیدنی دودزا پدیدهای جدید اما خطرناک در مدارس است.
این محصول که با هدف سرگرمی و تقلید از دخانیات میان کودکان پخش میشود، نهتنها فاقد مجوز سازمان غذا و دارو است، بلکه تهدیدی مستقیم برای سلامت جسمی و روانی نوجوانان محسوب میشود.
کارشناسان از والدین، مدیران مدارس و رسانهها خواستهاند تا با اطلاعرسانی، آموزش و نظارت مداوم مانع از گسترش این پدیده شوند. آینده سالم فرزندان، نیازمند آگاهی امروز ماست.
هیچ نظر! یکی از اولین.