چرا کارگران ایرانی عراق را به وطن ترجیح می دهند؟
مهاجرت نیروی کار ایرانی به کشورهای همسایه به ویژه عراق، در سالهای اخیر به یک پدیده پررنگ تبدیل شده است. این موج تازه که دیگر محدود به نخبگان یا متخصصان صنعتی نیست، اکنون در میان کارگران ساده، کارکنان خدماتی و حتی افراد دارای مدرک دانشگاهی مشاهده میشود. بسیاری از این افراد تنها به دلیل ناتوانی در تأمین حداقلهای زندگی، ناچارند وطن خود را ترک کنند و در کشوری دیگر به امید درآمدی بالاتر مشغول به کار شوند.
سمیه گل پور چمرکوهی، رئیس کانون انجمنهای صنفی کارگری در گفتگویی درباره این وضعیت تاکید کرده است که دلیل اصلی این مهاجرتها کاملا اقتصادی است. او میگوید: «مطابق ماده 41 قانون کار، حداقل دستمزد باید متناسب با نرخ تورم و سبد معیشت خانوار تعیین شود، اما متاسفانه این اتفاق نمیافتد. حتی با اضافه شدن مزایایی مانند حق مسکن و عائله مندی، دریافتی کارگران در بسیاری موارد به نصف خط فقر هم نمیرسد.»
کارگران ایرانی به وضوح میبینند که در کشورهای همسایه برای همان سطح تخصص یا حتی مشاغل ساده، سه تا چهار برابر بیشتر از ایران دستمزد میگیرند. این اختلاف آشکار سبب شده که بسیاری از آنان چمدان ببندند و راهی عراق شوند.
شکاف دستمزد و هزینه معیشت
طبق آمارهای منتشر شده، هزینه ماهانه یک خانوار کارگری در ایران با خط فقر فاصلهای معنادار دارد. در حالی که حقوق مصوب شورای عالی کار برای سال جاری حدود یک چهارم تا یک سوم هزینههای واقعی زندگی را پوشش میدهد، کارگران ناچارند یا چند شغل همزمان داشته باشند یا مهاجرت را انتخاب کنند.
این شکاف روز به روز عمیقتر میشود. گزارشها نشان میدهد که حتی با افزایش سالانه حداقل حقوق، نرخ تورم و رشد قیمت کالاهای اساسی آنقدر بالا بوده که قدرت خرید کارگران هر سال کاهش یافته است. نتیجه آن، افزایش نارضایتی و شکلگیری موج مهاجرتی است که به گفته فعالان کارگری، ابعاد آن در سالهای اخیر چندین برابر شده است.
مهاجرت فراتر از نخبگان
تا یک دهه پیش، مهاجرت بیشتر محدود به پزشکان، مهندسان یا متخصصان صنایع پیشرفته بود. اما امروز دامنه این روند گستردهتر شده و حتی کارگران ساده، رانندگان، کشاورزان و مشاغل خدماتی هم در صف مهاجرت قرار گرفتهاند. این موضوع نشاندهنده بحران عمیق در بازار کار ایران است.
گل پور چمرکوهی در این باره میگوید: «من افرادی را میشناسم که با مدرک دکترا مجبور به کار نگهبانی شدهاند. طبیعی است که چنین شرایطی باعث دلسردی شود و فرد به این نتیجه برسد که در کشور دیگری حتی با کارگری ساده میتواند زندگی آبرومندتری داشته باشد.»
عراق مقصد محبوب کارگران ایرانی
در میان کشورهای همسایه، عراق بیش از دیگران مورد توجه کارگران ایرانی قرار گرفته است. دلیل این انتخاب روشن است: نزدیکی جغرافیایی، تشابهات فرهنگی و مهمتر از همه اختلاف چشمگیر دستمزد. در عراق یک کارگر ساده سه تا چهار برابر بیشتر از ایران حقوق میگیرد. همین اختلاف کافی است تا بسیاری از جوانان ایرانی قید ماندن در کشور را بزنند.
از سوی دیگر، با وجود دشواریهای اقامت، نبود امکانات رفاهی و دوری از خانواده، کارگران همچنان ترجیح میدهند به عراق بروند. چرا که دستکم میتوانند درآمدی داشته باشند که کفاف هزینههایشان را بدهد و حتی برای خانواده در ایران پول بفرستند.
غفلت سیاستگذاران
یکی از نکات نگرانکننده در این میان، بیتوجهی مسئولان به این روند است. فعالان کارگری بارها هشدار دادهاند که ادامه این وضعیت میتواند به خالی شدن بازار کار از نیروی جوان و متخصص منجر شود. اما به گفته گل پور چمرکوهی، «مسئولین خواب هستند» و تاکنون اقدام جدی برای اصلاح وضعیت دستمزدها و ایجاد تعادل با هزینههای واقعی زندگی صورت نگرفته است.
این در حالی است که طبق قانون کار، دولت موظف است حداقل حقوق را بر اساس نرخ تورم و هزینه سبد معیشت تعیین کند. با این وجود، تصمیمگیریها بیشتر جنبه نمایشی داشته و ارقام اعلامی هیچ تناسبی با واقعیت بازار ندارند.
جمعبندی کوتاه:
مهاجرت گسترده کارگران ایرانی به عراق تنها نتیجه یک عامل است: شکاف عمیق میان دستمزد و هزینههای زندگی. تا زمانی که قانون کار بهدرستی اجرا نشود و حقوق کارگران متناسب با نرخ تورم تعیین نگردد، این موج مهاجرتی نه تنها متوقف نخواهد شد، بلکه هر روز ابعاد بزرگتری پیدا میکند./فارس
هیچ نظر! یکی از اولین.