سردرد شقیقه بعد از 50 سال را جدی بگیرید
به گزارش خبرمحور به نقل از عصر ترکیه، غروب یکی از روزهای پاییزی است و زن 57 سالهای روی صندلی آشپزخانه نشسته است. ناگهان در سمت راست پیشانی خود در ناحیه شقیقه، دردی تیز و متفاوت احساس میکند. این درد نه شبیه سردردهای تنشی است و نه ضربانهای میگرنی؛ بلکه سطحی، حساس و متمرکز بر یک نقطه است. بسیاری از افراد بالای 50 سال ممکن است چنین تجربهای داشته باشند، اما اهمیت آن به اندازهای بالاست که میتواند بینایی فرد را ظرف چند ساعت تهدید کند.
این همان نشانه اولیه آرتریت تمپورال یا التهاب شریان گیجگاهی است؛ بیماریای که اغلب نادیده گرفته میشود و با تشخیص دیرهنگام، عواقب جبرانناپذیری مانند نابینایی دائمی به همراه دارد.
تغییرات ایمنی و خطر آرتریت تمپورال در افراد بالای 50 سال
آرتریت تمپورال نوعی التهاب رگهای متوسط است که اغلب شریان تمپورال را درگیر میکند. با افزایش سن، انعطاف پذیری دیواره رگها کاهش یافته و پاسخ ایمنی بدن گاهی به اشتباه علیه بافتهای خودی عمل میکند. همین فرآیند زمینه ایجاد التهاب و تنگی شریان را فراهم میکند.
زنان بیش از مردان در معرض ابتلا هستند و در برخی جمعیتها مانند اروپاییتبارها شیوع بالاتری دیده میشود. نکته مهم آن است که شریان تمپورال ارتباط مستقیم با شریانهای تغذیهکننده چشم دارد و حتی کاهش کوتاهمدت جریان خون میتواند باعث آسیب دائمی به عصب بینایی شود.
مسیر پیشرفت بیماری و علائم هشداردهنده
آرتریت تمپورال معمولاً آرام آغاز میشود اما میتواند ناگهان وارد فاز خطرناک شود. نخست بیمار درد خفیف یا حساسیت پوست سر را تجربه میکند. با پیشرفت التهاب، درد ضرباندار و شدیدتر میشود و اغلب در لمس حساس است.
یکی از مهمترین علائم هشدار، درد فک هنگام جویدن است که در پزشکی «کلاودیکیشن فکی» نامیده میشود. این علامت نشان میدهد جریان خون به عضلات فک کاهش یافته و التهاب در حال گسترش است. در صورت عدم درمان، التهاب به رگهای تغذیهکننده عصب بینایی میرسد و کاهش جریان خون حتی برای چند ساعت میتواند نابینایی دائمی ایجاد کند.
علائم دیگری مانند تاری گذرا یا کاهش موقت دید، تب خفیف، کاهش وزن و احساس ناخوشی عمومی نیز میتواند در مراحل اولیه ظاهر شود. این علامتها مانند «زنگ خطر» عمل کرده و ضرورت مراجعه فوری به پزشک را یادآوری میکنند.
چرا سردرد شقیقه اغلب با سردردهای معمولی اشتباه گرفته میشود؟
بسیاری از بیماران سابقه سردرد تنشی یا میگرن دارند و درد جدید را ادامه همان دردهای قدیمی میدانند. اما درد ناشی از آرتریت تمپورال ویژگیهای متفاوتی دارد:
-
یکطرفه و در ناحیه شقیقه متمرکز است
-
سطحی و حساس به لمس
-
ضرباندار و مقاوم به مسکنهای معمول
-
ممکن است با احساس گرمی یا سفتی رگ همراه باشد
افراد بالای 50 سال غالباً تغییرات جسمانی ناشی از سن را طبیعی میدانند و علائم اولیه بیماری را نادیده میگیرند. همین موضوع باعث تاخیر در مراجعه پزشکی و پیشرفت التهاب میشود.
تشخیص سریع: آزمایشها و معاینات کلیدی
تشخیص ترکیبی از علائم بالینی و آزمایشهای خون است. دو شاخص اصلی برای تشخیص عبارتند از:
-
ESR (سرعت رسوب گلبول قرمز): افزایش قابل توجه در بیماران
-
CRP (پروتئین واکنشی C): شاخص التهاب سیستمیک
معاینه دقیق شریان تمپورال برای حساسیت، سفتی و کاهش نبض اهمیت دارد. نمونهبرداری از شریان (Temporal Artery Biopsy) میتواند تشخیص قطعی دهد، اما شروع درمان نباید تا تکمیل نمونهبرداری به تأخیر بیفتد.
درمان فوری و اهمیت آغاز سریع کورتیکواستروئیدها
درمان استاندارد آرتریت تمپورال با کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزولون یا متیلپردنیزولون انجام میشود. این داروها التهاب رگ را مهار میکنند و از تنگی بیشتر شریان جلوگیری میکنند.
-
دوز اولیه بالا است و به تدریج کاهش مییابد
-
در موارد شدید، ممکن است دوز وریدی تجویز شود
-
قطع ناگهانی دارو خطر بازگشت التهاب را افزایش میدهد
پایش طولانیمدت با آزمایشهای دورهای ESR و CRP ضروری است. برخی بیماران به مهارکنندههای ایمنی یا داروهای اختصاصی نیاز دارند تا وابستگی به کورتیکواستروئید کاهش یابد.
ارتباط با پلیمیالژی روماتیکا و تشخیص افتراقی
حدود نیمی از بیماران آرتریت تمپورال ممکن است علائم پلیمیالژی روماتیکا شامل درد و سفتی صبحگاهی در شانهها و گردن را نیز داشته باشند. توجه به این همپوشانی به تشخیص دقیق کمک میکند و دوز درمانی در آرتریت تمپورال به دلیل خطر نابینایی بالاتر است.
تشخیص افتراقی از میگرن، سردرد تنشی، سینوزیت و نورالژی اهمیت دارد، زیرا هیچ یک از این بیماریها خطر نابینایی ندارد. این تمایز به پزشکان کمک میکند تمرکز خود را روی تشخیص فوریتی بگذارند.
جدول مقایسهای علائم سردردها
| نوع سردرد | محل درد | علائم همراه | خطر بینایی | واکنش به مسکن |
|---|---|---|---|---|
| تنشی | دوطرفه | فشار، خستگی | کم | بهبود نسبی |
| میگرن | یک یا دوطرفه | تهوع، نورگریزی | متوسط | نسبتا پاسخ میدهد |
| سینوزیت | پیشانی و گونه | تب، ترشح بینی | کم | رفع با درمان عفونت |
| آرتریت تمپورال | یکطرفه، شقیقه | درد فک، تاری گذرا، حساسیت پوست سر | بالا و تهدید کننده | مقاوم |
پرسش و پاسخ کوتاه برای آگاهی عمومی
-
آیا هر سردرد شقیقه در بالای 50 سال، آرتریت تمپورال است؟
نه، اما هر سردرد جدید یا متفاوت باید با فوریت بررسی شود. درد یکطرفه همراه با درد فک یا تاری دید خطر را افزایش میدهد. -
آیا بدون درد شدید هم ممکن است اتفاق بیفتد؟
بله، برخی بیماران درد خفیف اما مداوم دارند و علائم همراه مهمترین نشانهها هستند. -
چرا درمان قبل از تشخیص قطعی شروع میشود؟
زیرا آسیب عصب بینایی ظرف چند ساعت رخ میدهد و برگشتناپذیر است. -
آیا درمان کامل میتواند بیماری را ریشهکن کند؟
درمان التهاب را کنترل میکند، اما مسیر درمان طولانی است و نیاز به پایش مرتب دارد. -
آیا پلیمیالژی روماتیکا میتواند نشانه آرتریت تمپورال باشد؟
بله، حضور علائم عضلانی در شانهها همراه با سردرد شقیقه احتمال بیماری را افزایش میدهد.
جمعبندی و توصیههای نهایی
سردرد شقیقه در افراد بالای 50 سال یک هشدار اورژانسی است و نباید با سردردهای معمولی اشتباه گرفته شود. هر علامت جدید یا متفاوت، درد فک، تاری گذرا یا حساسیت پوست سر باید فوری بررسی شود. تشخیص سریع، شروع فوری کورتیکواستروئیدها و پایش مداوم کلید جلوگیری از نابینایی است. آموزش بیماران و خانوادهها و همکاری با پزشکان متخصص اهمیت حیاتی دارد.
هیچ نظر! یکی از اولین.