بازگشت شفافیت به نظام مالیاتی/ دست سوداگران کوتاه شده
طرح صورتحساب الکترونیک از اول دی ماه برای تمامی کسبوکارها الزامی میشود؛ طرحی که هدف آن شفافیت اقتصادی، حذف فاکتورهای صوری و مقابله با فرار مالیاتی است.
در این نظام جدید، هر فاکتور صادره در همان لحظه صدور، باید در سامانه مالیاتی کشور ثبت شود. این سامانه با اتصال مستقیم به بانک مرکزی، گمرک، بیمه، شهرداری و پایگاههای داده دولتی، اطلاعات طرفین معامله را بهصورت خودکار راستیآزمایی میکند.
به این ترتیب، دیگر امکان فاکتورسازی جعلی و معاملات ساختگی از بین میرود و دولت میتواند با دقتی بیسابقه بر جریان واقعی پول، تولید و تجارت نظارت کند.
علیرضا کلاهی، رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران، در گفتوگو با ایرنا، اجرای این طرح را یکی از مهمترین تحولات نظام مالیاتی دانست و گفت:
- «صورتحساب الکترونیک نهتنها جلوی فاکتورهای جعلی را میگیرد، بلکه امکان رتبهبندی و اعتبارسنجی واقعی شرکتها را نیز فراهم میکند. این طرح میتواند جلوی بسیاری از تخلفات مالی را بگیرد.»
حذف فاکتورهای جعلی و اعتبارسنجی شرکتها
بر اساس اعلام سازمان امور مالیاتی، اعتبار هر شرکت از طریق سوابق معاملاتی و اطلاعات بانکی، بیمهای و گمرکی بهصورت خودکار سنجیده خواهد شد. این فرآیند هوشمند باعث میشود رتبه و سقف صدور فاکتور برای هر شرکت بر اساس رفتار واقعی اقتصادی تعیین شود.
کلاهی در ادامه تأکید کرد:
- «یکی از مشکلات مهم اقتصاد ایران، وجود شرکتهای صوری و فاکتورهای جعلی است که مسیر فساد را باز میکند. اکنون با صورتحساب الکترونیک، این شرکتها عملاً از چرخه رسمی اقتصاد حذف میشوند.»
به گفته او، بسیاری از شرکتها ممکن است بدون اطلاع، از شرکتهایی خرید کنند که فاکتورهای غیرواقعی صادر میکنند. اما در سامانه جدید، اگر اطلاعات طرف معامله در پایگاه داده مالیاتی تأیید نشود، فاکتور اصلاً ثبت نخواهد شد.
این سیستم هوشمند در واقع «دیوار حفاظتی» تازهای میان فعالان اقتصادی واقعی و شرکتهای غیرواقعی ایجاد میکند.
مزیت بزرگ برای تولیدکنندگان و کسبوکارها
یکی از مهمترین مزایای این تحول دیجیتال، رفع مشکل پرداخت مالیات بر ارزش افزوده پیش از دریافت وجه معامله است.
در نظام سنتی، فعالان اقتصادی حتی اگر هنوز پول کالای خود را از خریدار نگرفته بودند، موظف بودند مالیات آن را پرداخت کنند. این موضوع بهویژه در معاملات نسیه یا مدتدار، فشار شدیدی بر نقدینگی بنگاهها وارد میکرد.
اما در نظام جدید، چون زمان دقیق تسویه معامله در سامانه ثبت میشود، پرداخت مالیات نیز منوط به دریافت وجه نهایی خواهد بود.
به بیان ساده، تا زمانی که فروشنده پول خود را دریافت نکرده، نیازی به پرداخت مالیات ندارد.
این تغییر، کمک بزرگی برای صنایع تولیدی و شرکتهای کوچک محسوب میشود، چراکه باعث کاهش فشار نقدینگی، بهبود گردش سرمایه و جلوگیری از رکود تولید خواهد شد.
شفافیت، اعتماد و عدالت مالیاتی
با اجرای صورتحساب الکترونیک، دولت بهجای تمرکز بر جمعآوری مالیات از بخشهای محدود، میتواند پایههای مالیاتی را گسترش دهد.
شفافیت تراکنشها به معنی افزایش عدالت مالیاتی است؛ زیرا دیگر تفاوتی میان کسبوکارهای خوشحساب و متخلف وجود ندارد و هر تراکنش بهصورت خودکار ثبت و بررسی میشود.
کارشناسان اقتصادی معتقدند که اجرای این طرح، قدمی مؤثر در مسیر هوشمندسازی اقتصاد ملی است.
با اتصال سامانه مالیاتی به پایگاههای داده بانک مرکزی و شبکه بانکی، امکان تحلیل کلان رفتار اقتصادی کشور فراهم میشود؛ ازجمله رصد معاملات صوری، شناسایی فرار مالیاتی و حتی پیشبینی جریان نقدینگی در بازار.
از سوی دیگر، رتبهبندی شرکتها باعث افزایش رقابت سالم میشود. شرکتهایی که فاکتورهای واقعی صادر میکنند و مالیات خود را بهموقع میپردازند، رتبه بالاتری خواهند داشت و در معاملات دولتی یا بانکی، اعتبار بیشتری کسب میکنند.
اقتصاد دیجیتال و آینده نظام مالیاتی ایران
به باور بسیاری از کارشناسان، صورتحساب الکترونیک تنها یک ابزار مالیاتی نیست، بلکه گامی در مسیر تحقق اقتصاد دیجیتال و دولت الکترونیک محسوب میشود.
اجرای این طرح، نظام مالیاتی ایران را به استانداردهای جهانی نزدیک میکند و زمینه را برای حذف تدریجی کاغذبازیهای سنتی فراهم میسازد.
پیش از این، کشورهای توسعهیافتهای مانند استونی، کرهجنوبی و لهستان با اجرای سامانههای مشابه توانستهاند تا ۳۰ درصد فرار مالیاتی را کاهش دهند. پیشبینی میشود در ایران نیز با اجرای کامل طرح تا پایان سال آینده، میلیاردها تومان از منابع از دسترفته مالیاتی بازیابی شود.
به گفته کارشناسان، چالش اصلی اجرای طرح، آموزش و سازگاری کسبوکارهای کوچک با سامانه جدید است؛ زیرا بخشی از اصناف هنوز به زیرساختهای دیجیتال و نرمافزارهای مالی مجهز نیستند. با این حال، وزارت اقتصاد وعده داده تا آموزشهای لازم و نسخههای سادهسازیشدهای از نرمافزارها را در اختیار کسبوکارهای خرد قرار دهد.
جمعبندی
با اجرای صورتحساب الکترونیک از اول دی، نظام مالیاتی کشور وارد مرحلهای تازه از شفافیت، عدالت و هوشمندسازی میشود.
حذف فاکتورهای جعلی، اعتبارسنجی خودکار شرکتها و تسهیل پرداخت مالیات، نهتنها جلوی فساد را میگیرد، بلکه راه را برای رشد سالم تولید و تجارت داخلی باز میکند.
این طرح، یکی از مهمترین گامهای دولت در مسیر دیجیتالی شدن اقتصاد و بازگشت اعتماد میان دولت و بخش خصوصی به شمار میرود./ایرنا
هیچ نظر! یکی از اولین.